Orhun Abideleri Bilge Kağan Yazıtı

Bilge Kağan yazıtında Göktürk Devleti'nin kuruluşu ve 50 yıllık tutsaklık dönemi şöyle anlatılmaktadır :

'' Üstte mavi gök , altta yağız yer kılındıkta , ikisi arasında insanoğlu kılınmış. İnsanoğlu üzerine ecdadım Bumin Kağan , İstemi Kağan oturmuş.

Oturarak Türk ilini , töresini tutuvermiş düzene sokuvermiş. Beyleri , milleti ahenksiz olduğu için, Çin milleti hilekar ve sahtekar olduğu için , Küçük kardeş ve büyük kardeşi birbirine düşürdüğü için , bey ve milleti karşılıklı çekiştirdiği için , Türk milleti İl yaptığı ilini elden çıkarmış , Kağan yaptığı kağanını kaybedivermiş.

Çin milletine beylik evladı erkek evladını kul kıldı.Hanımlık kız evladını cariye kıldı. Türk beyleri Türk adını bıraktı.Çinli beyler Çin adını tutarak Çin kağanına itaat etmiş.

Elli yıl iş gücü vermiş. Türk halk kitlesi şöyle demiş : '' İlli millet idim. İlim şimdi hani ? Kime illi kazanıyorum der imiş. Kağanlı millet idim , kağanım hani , ne kağana iş gücü veriyorum der imiş.

Öyle deyip Çin kağanına düşman olmuş.Düşman olup kendini tanzim ve tertip edemediğinden yine tabi olmuş.

Orhun Abideleri , s.11-12
Prof.Dr. Muharrem Ergin