Türk siyasi hayatının en önemli dönüm noktalarından biri olan 7 Ocak 1946 tarihi, çok partili demokratik yaşama geçişin sembol günüdür. Bu tarihte kurulan Demokrat Parti, Türkiye Cumhuriyeti'nin serbest seçimlerle iktidara gelen ilk muhalefet partisi olarak tarihteki yerini almıştır.
Demokrat Parti'yi Kim Kurdu?
Demokrat Parti'nin kuruluşunda dört önemli isim bulunmaktaydı:
Celal Bayar: Cumhuriyetin kurucu kadrolarından olan Bayar, Atatürk'ün son ve İsmet İnönü'nün ilk başbakanı olarak görev yapmış deneyimli bir devlet adamıydı.
Refik Koraltan: İstiklal Mahkemesi üyeliği ve TBMM Başkanlığı gibi kritik görevlerde bulunmuş bir siyasetçiydi.
Fuad Köprülü: Hem siyasetçi hem de bilim insanı kimliğiyle tanınan Köprülü, partiye entelektüel bir derinlik kazandırmıştır.
Adnan Menderes: İttihatçı milliyetçilik anlayışıyla yetişmiş genç bir siyasetçi olan Menderes, partinin dinamik liderlerinden biri olacaktı.
Dörtlü Takrir ve Ayrılık
1945 yılında bu dört isim, CHP içinde demokratikleşme taleplerini içeren Dörtlü Takrir'i vermişlerdi. Bu girişim, dönemin tek parti iktidarıyla aralarında onarılamaz bir kopuşa yol açtı. CHP ile ilişkileri kesilen dört kurucu, alternatif bir siyasi yapılanmanın temellerini atmaya başladılar.
Demokrat Parti'nin kuruluşunu diğer muhalefet hareketlerinden ayıran en önemli özellik, kısa sürede iktidarı ele geçirebilme başarısını göstermesiydi.
İktidar Yılları: 1950-1960
Demokrat Parti, kuruluşundan sadece dört yıl sonra, 14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan seçimlerde büyük bir zafer kazandı. Bu zafer, 1923'ten beri süregelen 27 yıllık tek parti dönemine son verdi ve Türkiye'de çok partili demokratik yaşamın gerçek anlamda başlangıcını oluşturdu.
Parti, başarısını devam ettirerek 1954 ve 1957 seçimlerini de kazanmayı başardı. Ancak on yıllık iktidar dönemi, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesiyle sona erdi. Demokrat Parti, 29 Eylül 1960 tarihinde resmen kapatıldı.
Halk Dilinde "Demirkırat"
Demokrat Parti, halk arasında sevgiyle "Demirkırat Partisi" olarak anılıyordu. Bu lakap, partinin halkla kurduğu güçlü bağı ve toplumsal tabanının genişliğini göstermektedir.
Tarihsel Önemi
Demokrat Parti'nin kuruluşu ve iktidar yılları, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en tartışmalı ancak bir o kadar da önemli dönemlerinden birini oluşturur. Parti, modern Türkiye'de serbest seçimlerle iktidar değişiminin mümkün olduğunu kanıtlayarak, demokrasi kültürünün gelişmesinde öncü rol oynamıştır.
7 Ocak 1946 tarihi, sadece bir partinin kuruluş günü değil, aynı zamanda Türk demokrasisinin yeni bir sayfa açtığı gündür. Bu nedenle Türk siyasi tarihinde özel bir yere sahiptir ve her yıl anılmaya değer bir dönüm noktasıdır.
Kaynakça: İsmet İnönü Vakfı - Tarihte Bugün Arşivi
0 Yorumlar