Antik çağın en güçlü imparatorluklarından biri olan Pers İmparatorluğu'nun kurucusu II. Kyros, tarih boyunca yenilmez olarak anılan büyük bir komutandı. Ancak M.Ö. 530-529 yılları arasında karşılaştığı İskit Kraliçesi Tomris Hatun, bu efsanenin son bulmasına neden oldu. Peki, Tomris Hatun kimdi ve nasıl böylesine büyük bir zafere imza attı?
İskitlerin Tarih Sahnesine Çıkışı
İskitler, Orta Asya'nın göçebe halklarından biriydi ve M.Ö. 6. yüzyılda Pers İmparatorluğu'nun kuzeydoğu sınırlarını sürekli olarak tehdit ediyorlardı. Bu dönemde İskitlerin başında, kocasının ölümünün ardından yönetimi ele almış olan Tomris Hatun bulunuyordu.
Antik kaynaklara göre, İskit toplumunda esir düşen veya ölen kocaların yerine eşlerinin yönetimi ele alması yaygın bir gelenekti. Bu durum, kadınların toplumsal statüsünün oldukça yüksek olduğunu göstermektedir.
Kyros'un İskit Seferi Kararı
Büyük Kyros, Yeni Babil Krallığı'na son verdikten ve Mezopotamya'yı ele geçirdikten sonra, muhtemelen Mısır'ı fethetmeyi planlıyordu. Ancak İskitlerin sürekli akınları, onu önce bu sorunu çözmeye yönlendirdi.
Pers kralı, İskitlerin saldırılarını kesin olarak durdurmayı amaçlayarak Tomris'e karşı büyük bir sefer düzenledi. Seyhun Nehri'ni geçerek kendi adına Kyropolis adında bir garnizon şehir inşa ettirdi.
Diplomasi Girişimleri ve Tomris'in Zekası
Kyros, önce diplomatik bir çözüm arayışına girdi ve Tomris'e evlenme teklifi gönderdi. Ancak bu teklifin ardındaki gerçek amacın ülkesinin yönetimini ele geçirmek olduğunu anlayan akıllı kraliçe, bu teklifi reddetti.
Kyros'un savaş hazırlıklarına başlaması üzerine Tomris, ona bir elçi gönderdi ve şu barışçıl teklifi sundu:
"Eğer savaştan vazgeçmeyeceksen, iki seçeneğin var: Ya İskitler ırmaktan üç günlük yol kadar çekilir ve sen ülkemize girersin, ya da sen aynı şekilde geri çekilirsin ve ben sana saldırırım."
Kroisos'un Önerisi ve Kyros'un Kararı
Kyros, Pers ileri gelenleriyle durumu görüştü ve eski Lidya Kralı Kroisos'un önerisi üzerine İskitlerin ülkesine girmeye karar verdi. Tomris, verdiği söze uygun olarak geri çekildi ve Kyros da Arakses Irmağı'nı geçti.
İlk Çarpışma ve Pers Hilesi
Kyros, Kroisos'un önerdiği hileyi uygulamaya koydu:
- Az sayıda askerini bol yemek ve şarapla bıraktı
- Asıl güçleriyle geri çekildi
- İskitler bu tuzağa düştü
İskitler, Pers askerlerini yendikten sonra buldukları yiyecek ve içeceklerle büyük bir şölen düzenlediler. İyice sarhoş olunca Persler saldırıya geçti ve İskit ordusunun yaklaşık üçte birini yok etti. Bu savaşta Tomris'in oğlu Spargapises de esir alındı.
Tomris'in İntikam Yemini
Bu hileye çok öfkelenen Tomris, Kyros'a ikinci bir haberci gönderdi ve şu mesajı iletti:
"Bu zaferini İskitlerin içtiği şarap sayesinde kazandın. Oğlumu geri ver ve ülkemden çık, yoksa seni kana doyuracağım!"
Ancak Kyros bu tehdidi umursamadı. Tam bu sırada esir tutulan Spargapises, bir fırsatını bulup kendini öldürdü.
Büyük İntikam: Kyros'un Sonu
Oğlunun ölümü üzerine Tomris, bütün kuvvetleriyle Kyros'un üzerine yürüdü. Uzun ve kanlı bir çarpışmanın ardından İskitler galip geldi ve Kyros bu savaşta hayatını kaybetti.
Tarihi Sahne: Tomris'in İntikamı
Savaş bittikten sonra Tomris, elinde kanla dolu bir tulumla Kyros'un cesedini aradı ve buldu. Kesik kafasını bu tuluma daldırarak daha önce verdiği sözü yerine getirdi:
"Sen kana susamıştın, şimdi kana doy!"
Bu eylem, sadece intikam değil, aynı zamanda verilen sözün tutulmasının sembolü olarak yorumlanmaktadır.
Tarihi Kaynaklar ve Güvenilirlik
Bu olayları detaylı şekilde anlatan en önemli kaynak Heredot'tur. Ünlü tarihçi, Kyros'un ölümüyle ilgili birçok farklı öykü olduğunu ancak bu anlatımın kendisine en doğru görüneni olduğunu vurgular.
Aynı olay Valerius Maximus, Iustinus ve Orosius gibi diğer antik kaynaklar tarafından da benzer şekilde aktarılmıştır.
Tomris Hatun'un Tarihteki Yeri
Tomris Hatun'un zaferi, antik çağın en büyük askeri başarılarından biri olarak kabul edilir. Bu zafer:
- Kadın liderliğinin gücünü gösterdi
- Göçebe stratejisinin başarısını kanıtladı
- Pers yayılmacılığını durdurdu
- Türk-İskit kültürünün askeri dehasını ortaya koydu
Sonuç
Tomris Hatun, sadece bir savaşçı kraliçe değil, aynı zamanda akıllı bir diplomat ve stratejist olarak tarihe geçmiştir. Onun Kyros'a karşı kazandığı zafer, küçük halkların bile büyük imparatorluklara karşı başarılı olabileceğini göstermiştir.
Bu efsanevi kadın lider, cesareti, zekası ve adaleti ile hem kendi döneminde hem de sonraki nesillerde ilham kaynağı olmaya devam etmektedir. Tomris Hatun'un hikayesi, güçlünün her zaman kazanamayacağının ve doğru stratejinin gücünün en güzel örneklerinden biridir.
Kaynak: Türk Savaş Tarihi, (M.Ö 6. Yüzyıldan 1304'e), s. 7-8-9-10
0 Yorumlar