Türk tarihinin en zorlu dönemlerinden birinde, hem ekonomik kalkınmaya hem de milli mücadeleye eşsiz katkılar sunan isimlerden biri Mütevellizade Hacım'lı Mehmet Bey'dir. 1876 yılında Uşak'ın Hacım köyünde dünyaya gelen bu değerli vatandaş, yaşadığı dönemde gerçekleştirdiği öncü girişimlerle Anadolu topraklarının aydınlık geleceğine yön vermiştir.
Öncü Girişimci Kimliği
Mehmet Hacım Bey'in en önemli özelliklerinden biri, döneminin çok ötesinde bir vizyon sahibi olmasıydı. Uşak'ta kurduğu anonim ortaklık ve halk arasında "Ateş Değirmeni" olarak bilinen un değirmeni, yöredeki ilk modern sanayi tesislerinden biriydi. Bu değirmenin isminin hikayesi de oldukça ilginçtir: Buhar gücüyle çalışan tesis, kömür kazanlarında yakılan ateşle elde edilen buharla faaliyet gösteriyordu.
Bölgede ilk defa bir anonim şirket kuruluşuna öncülük eden Mehmet Hacım Bey, bu başarısı nedeniyle devlet tarafından onur beratı ile ödüllendirildi. Bu durum, girişimci ruhunun ve yenilikçi yaklaşımının ne denli takdir gördüğünün açık bir göstergesiydi.
Milli Mücadeledeki Rolü
Yunan işgali döneminde Mehmet Hacım Bey'in kahramanlık hikayesi, onun vatan sevgisinin derinliğini gözler önüne serer. İşgal sırasında Ateş Değirmeni'nde çalışan Rum ve Ermeni kökenli ustalar fabrikayı terk etmiş, tesis yağmalanıp yakılmıştı. Ancak bu durum Mehmet Hacım Bey'in milli mücadele kararlılığını daha da güçlendirdi.
Kuvayi Milliye hareketinin öncülerinden olan bu kahraman, Uşak ve çevresindeki köylerden silahlı birlikler oluşturarak Yunan kuvvetlerine karşı mücadele başlattı. Hacım, Şükraniye, Yayalar köyleri ve diğer yerleşim birimlerinden topladığı güçlerle direniş örgütledi.
Ankara Hükümeti'nin kurulması ve Mustafa Kemal Atatürk'ün orduyu yeniden düzenlemesi sürecinde, Mehmet Hacım Bey birlikleriyle birlikte Albay rütbesiyle düzenli orduya katıldı. Uşak'ın kurtuluşu olan 1 Eylül 1922'de ise tarihi bir anın yaşanmasında bizzat yer aldı: Kafkas Tümen komutanı Halit Bey tarafından General Trikopis'in esir alınması operasyonunda bulundu.
Cumhuriyet Dönemindeki Katkıları
Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte Mehmet Hacım Bey, girişimci kimliğini tekrar öne çıkardı. 26 Kasım 1926'da kurulan Uşak Şeker Fabrikası, Cumhuriyet tarihinin ilk özel ve anonim yatırımı olma özelliğini taşıyordu. Bu proje, sadece bir fabrika kurulumu değil, aynı zamanda halkın ekonomik kalkınmaya katılımının örneğiydi.
Fabrikanın kuruluşunda Uşaklıların gösterdiği dayanışma dikkate değerdir: Her biri bir altın, bir bilezik, 20 ölçek buğday ve ne verebildiyse onunla katkıda bulundu. Katkı oranları ölçüsünde hisse senedi sahibi oldular. Bu yaklaşım, tam anlamıyla demokratik bir anonim şirket modeliydi.
Mehmet Hacım Bey'in tevazusunu gösteren önemli bir detay da fabrikanın isimlendirilmesi sürecinde yaşandı. Kendisine "sizin adınızı verelim" tekliflerini kabul etmeyerek, fabrikanın şehrinin adıyla anılmasını istedi. Bu davranış, onun ne denli özverili bir vatansever olduğunu ortaya koymaktadır.
Aldığı Onurlar ve Miras
Kurtuluş Savaşı'ndaki hizmetleri nedeniyle TBMM tarafından Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası ile onurlandırılan Mehmet Hacım Bey, gerçek anlamda bir Anadolu kahramanıdır. Cumhuriyet öncesi sanayileşme çabaları, Kuvayi Milliye güçlerini örgütlemedeki öncülüğü ve Cumhuriyet dönemindeki ekonomik kalkınmaya katkıları onun çok boyutlu kişiliğini yansıtmaktadır.
Bugün halen faaliyetine devam eden Uşak Şeker Fabrikası, Mehmet Hacım Bey'in vizyoner yaklaşımının somut bir mirası olarak karşımızda durmaktadır.
Sonuç
Mütevellizade Hacım'lı Mehmet Bey'in hayat hikayesi, bir kişinin vatanına ve milletine nasıl hizmet edebileceğinin mükemmel bir örneğidir. Girişimci ruhu, milli mücadeledeki kararlılığı ve Cumhuriyet değerlerine olan bağlılığı ile o, Atatürk'ün öncülüğündeki büyük dönüşümün yerel kahramanlarından biridir.
Mehmet Hacım Bey gibi değerli şahsiyetler sayesinde Cumhuriyet Türkiye'si, Kurtuluş Savaşı'nın hemen ardından ayağa kalkabilmiş ve Atatürk'ün önderliğinde çağdaşlaşma yolunda emin adımlarla ilerlemiştir. Bu büyük adamın mirası, günümüzde de ilham verici bir rehber olmaya devam etmektedir.
0 Yorumlar