16 Aralık 1914 - Osmanlı tarihinin en tartışmalı kararlarından biri alındı
Tarihin Karanlık Sayfalarından: Sarıkamış Kararı
Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndaki en büyük felaketlerinden biri olan Sarıkamış Harekatı, tam 110 yıl önce bugün alınan bir kararla başladı. 16 Aralık 1914 tarihinde, Başkumandan Vekili Enver Paşa ve kurmay heyeti arasında varılan bu anlaşma, binlerce Osmanlı askerinin ölümüne yol açacak trajik olayların fitilini ateşledi.
İki Komutan, İki Farklı Görüş
Hasan İzzet Paşa'nın Uyarıları
- Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa, deneyimli bir asker olarak kış şartlarında yapılacak bu harekatın tehlikelerini öngörüyordu. Paşa'nın önerisi netti:
- Kış boyunca savunma pozisyonunda kalınmalı
- İlkbaharda gerekli hazırlıklar tamamlandıktan sonra harekete geçilmeli
- Mevcut şartlarda taarruza geçmek intihar olurdu
Enver Paşa'nın Büyük Hayalleri
Genç ve hırslı Enver Paşa ise Balkan Harbi'ndeki başarılarının verdiği cesaretle farklı düşünüyordu. Onun hedefleri büyüktü:
- Rusları zayıf anlarında yakalamak
- Kafkasya'yı ele geçirmek
- İslam aleminde büyük bir zafer kazanmak
- Osmanlı İmparatorluğu'nu yeniden güçlendirmek
Çarpıcı Bir Diyalog: "Hocam Olmasaydınız..."
Dr. Derviş Kutman'ın hatıralarında yer alan rivayete göre, iki komutan arasında çok sert bir diyalog yaşandı. Enver Paşa'nın planını eleştiren Hasan İzzet Paşa'ya karşı verdiği tepki, tarihe geçen sözlerle ifade buldu:
"Hocam olmasaydınız, sizi idam ederdim!"
Bu sözler, genç Enver Paşa ile deneyimli Hasan İzzet Paşa arasındaki kuşak çatışmasını ve görüş ayrılığını net bir şekilde ortaya koyuyor.
Dramın Sonu: İstifa ve Yeni Komuta
Enver Paşa'nın Erzurum'a dönmesinden sadece iki gün sonra, 18 Aralık 1914'te Hasan İzzet Paşa istifasını gönderdi. Bu istifa, harekatın geleceği hakkındaki karamsar görüşlerinin bir yansımasıydı.
İstanbul'a dönmeyi planlayan Enver Paşa, bu istifayı kabul ederek önemli bir karar aldı: Ordu komutanlığını bizzat üstlendi ve Sarıkamış Harekatı'nın başlatılması emrini verdi.
Hasan İzzet Paşa: Sadece Bir Komutan Değil
Çok az kişinin bildiği bir gerçek var: Hasan İzzet Paşa sadece askeri yetenekleriyle değil, aile bağlarıyla da dikkat çeken bir isimdi. Kendisi:
- Ünlü şair Ali Mümtaz Arolat'ın babasıydı
- Meşhur şarkıcı Metin Arolat'ın büyük dedesiydi
- Enver Paşa'nın hocası konumundaydı
Bu aile bağları, "Hocam olmasaydınız" sözlerinin daha da anlamlı hale gelmesini sağlıyor.
Tarihten Çıkan Dersler
Sarıkamış Harekatı'nın başlangıç hikayesi, askeri stratejide deneyimin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Hasan İzzet Paşa'nın uyarıları ne yazık ki gerçek oldu ve harekat büyük bir felaketle sonuçlandı.
Bu olay, liderlik konusunda da önemli dersler veriyor:
- Farklı görüşlere saygı göstermenin önemi
- Deneyimli isimlerin önerilerini dikkate almanın gerekliliği
- Büyük kararlar alırken sabırlı olmanın değeri
Sonuç
110 yıl önce yaşanan bu diyalog ve ardından gelen olaylar, Osmanlı tarihinin dönüm noktalarından birini oluşturuyor. Hasan İzzet Paşa'nın haklı çıkan endişeleri ve Enver Paşa'nın büyük hayalleri arasında kalan binlerce asker, Sarıkamış'ın karlı dağlarında hayatını kaybetti.
Tarih, bazen en acı derslerini bu şekilde verir. Sarıkamış Harekatı'nın başlangıç hikayesi de bunlardan biri olarak hafızalarda yer almaya devam ediyor.
Bu yazıda Dr. Derviş Kutman'ın hatıraları ve Muzaffer Taşyürek'in "Anılarla Sarıkamış" adlı eserinden yararlanılmıştır.
0 Yorumlar