Milli Mücadele döneminde Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu karmaşık durumun en çarpıcı örneklerinden biri, Damat Ferit Paşa hükümetinin Kuvayı Milliye'ye karşı kurduğu Kuvayı İnzibatiye veya diğer adıyla Hilafet Ordusu'dur. Bu özel birlik, Türk tarihinin en tartışmalı askeri oluşumlarından biri olarak kayıtlara geçmiştir.
Kuvayı İnzibatiye'nin Kuruluşu ve Amacı
13 Nisan 1920'de kurulan Kuvayı İnzibatiye, ismini "düzeni sağlayan kuvvetler" anlamından alıyordu. Sadrazam Damat Ferit Paşa'nın öncülüğünde kurulan bu birlik, İngiliz Hükümeti'nin de tam desteğini almıştı. Birliğin temel amacı, İzmit ve çevresindeki İngiliz egemenliğindeki bölgeleri Kuvayı Milliye güçlerinden temizlemekti.
Bu askeri oluşumun arkasında Askeri Nigehban Cemiyeti gibi örgütler de vardı. İstanbul'daki depolardan İngilizler tarafından sağlanan savaş malzemeleri ile donatılan birlik, dönemin koşullarına göre olağanüstü yüksek maaşlar ödüyordu.
Komuta Kadrosu ve Örgütlenme
Kuvayı İnzibatiye'nin başına Kolordu Komutanı yetkisiyle Süleyman Şefik Paşa getirildi. Damat Ferit'in aynı zamanda Harbiye Bakanlığı görevini de yürütmesi nedeniyle, bu kuvvet doğrudan onun emri altında faaliyet gösteriyordu.
Birliğin kurulmasında önemli roller üstlenen diğer isimler:
- Süleyman Şefik Paşa (İlk komutan)
- Nemrut Mustafa Paşa
- Kiraz Hamdi Paşa
- Yarbay Senai (Süleyman Şefik'ten sonraki komutan)
- Tümgeneral Suphi (Kolordu Komutanı)
Sahada Yaşanan Gelişmeler
İlk Operasyonlar
Kuvayı İnzibatiye'nin 54 subay ve 790 erden oluşan ilk alayı, 8 Mayıs 1920'de İzmit-Sapanca yöresine gelerek Ahmet Anzavur'a destek verdi. Bu dönemde Düzce, Adapazarı ve dolaylarında yaşanan ayaklanmalarda birlik aktif rol aldı.
Komuta Krizleri
İlginç bir şekilde, Komutan Süleyman Şefik Paşa, Ahmet Anzavur ile yaşadığı tartışmada hakarete uğraması üzerine görevini bıraktı. Bu durum, birlik içindeki koordinasyon eksikliğini gözler önüne seriyordu.
Ali Fuat Cebesoy'un Karşı Saldırısı
23 Mayıs 1920'de Ali Fuat Cebesoy komutasındaki Kuvayı Milliye birlikleri harekete geçti. Çetin çatışmalardan sonra Sapanca ve Adapazarı, Anzavur kuvvetlerinden geri alındı.
Bu gelişme karşısında saldırıya geçen Kuvayı İnzibatiye, büyük bir çatışmaya girmeksizin geri çekilmek zorunda kaldı ve İstanbul'a kaçtı.
Suphi Paşa'nın Gizli Temasları
Olayların seyrini değiştiren önemli bir faktör, Tümgeneral Suphi Paşa'nın kardeş kanı dökülmesini önlemek amacıyla Ali Fuat Cebesoy ile gizlice temas kurmasıydı. Bu girişim, Kuvayı İnzibatiye'nin etkisizleşmesinde rol oynadı.
Kuvayı İnzibatiye'nin Sonu
Başarısızlık ve Dağıtılma
İnsan ve silah sayısının çokluğuna rağmen eğitim ve disiplinden yoksun olan Hilafet Ordusu, kendisinden beklenen görevi yerine getiremedi. Uzun süre hareketsiz kalarak etkisizliğini ortaya koydu.
4 Haziran 1920'de ayaklanma liderlerinin bir kısmı yakalanarak cezalandırıldı. Bu gelişmelerden sonra Damat Ferit Paşa, Kuvayı İnzibatiye'yi dağıtmaktan başka çaresi olmadığını anladı.
Tarihsel Değerlendirme
Kuvayı İnzibatiye deneyimi, Milli Mücadele döneminde yaşanan iç çelişkilerin en somut örneklerinden biridir. İngilizler ve işbirlikçileri tarafından kurulan bu birlik, Kuvayı Milliye karşısında hiçbir varlık gösterememiş ve kısa sürede tarih sahnesinden çekilmek zorunda kalmıştır.
Bu askeri oluşumun başarısızlığı, sadece askeri yetersizlikten değil, aynı zamanda halkın desteğini alamayışından ve meşruiyet krizinden kaynaklanmıştır. Türk halkının bağımsızlık mücadelesine olan inancı, dış güçlerin desteklediği bu tür girişimleri etkisiz kılmıştır.
Kaynak: Atatürk Devrimi- Fethi Karaduman
Anahtar Kelimeler: Kuvayı İnzibatiye, Hilafet Ordusu, Damat Ferit Paşa, Milli Mücadele, Ali Fuat Cebesoy, Süleyman Şefik Paşa, Ahmet Anzavur, Türk İstiklal Harbi
0 Yorumlar