Giriş
Türk Kurtuluş Savaşı döneminde, İstanbul Hükümeti ile Ankara Hükümeti arasındaki mücadele sadece siyasi arenada değil, aynı zamanda askeri sahada da yaşanmıştır. Bu dönemin en dikkat çekici olaylarından biri, İstanbul Hükümeti'nin Millî Mücadele'yi bastırmak amacıyla kurduğu Kuvâ-yi İnzibatiye teşkilatıdır. Peki, bu askeri örgütlenme nasıl ortaya çıktı ve neden başarısız oldu?
Kuvâ-yi İnzibatiye Nedir?
Kuvâ-yi İnzibatiye, diğer adıyla Hilafet Ordusu, 18 Nisan 1920 tarihinde İstanbul Hükümeti tarafından kurulmuş askeri bir örgüttür. Bu teşkilatın temel amacı, Anadolu'da güçlenen Kuvâ-yi Milliye hareketini durdurmak ve İstanbul Hükümeti'nin otoritesini Anadolu'da yeniden tesis etmekti.
Kuruluş Süreci
Kuvâ-yi İnzibatiye'nin kuruluş süreci şu şekilde gelişmiştir:
- 7 Nisan 1920: Birleşik Krallık, Damat Ferit hükümeti'ne Hilafet Ordusu kurma izni verdi
- 11 Nisan 1920: Dürrizade Abdullah Beyefendi'nin fetvası çıkarıldı
- 18 Nisan 1920: Kuvâ-yi İnzibatiye resmi olarak kuruldu
İngiliz Desteği ve Organizasyon
Mali ve Lojistik Destek
İngilizler bu teşkilata önemli bir destek sağlamışlardır:
- Maaş sistemi: Erlere 30, teğmenlere 60, alay komutanlarına 150 lira
- Silah ve mühimmat tedariki
- Lojistik destek ve araç-gereç temini
Askeri Yapılanma
Kuvâ-yi İnzibatiye şu şekilde örgütlenmişti:
- 3 piyade alayı
- 1 topçu taburu
- Toplam 4.000 kişilik askeri güç
- Komutanlık: İlk olarak Süleyman Şefik Paşa'ya verildi
Harekât Dönemi ve Çatışmalar
İlk Komutan Krizi
Süleyman Şefik Paşa, Ahmet Anzavur ile yaşadığı anlaşmazlık sonucu görevini bırakarak İstanbul'a döndü. Bu durum, henüz kuruluş aşamasında olan teşkilatı zayıflattı.
Anzavur Dönemi
Ahmet Anzavur'un komutanlığında gerçekleştirilen harekâtlar:
Mayıs 1920 Operasyonları:
- 10 Mayıs: Adapazarı işgali
- 12 Mayıs: Kandıra'ya giriş
- 15-17 Mayıs: Geyve'ye iki saldırı girişimi
Millî Kuvvetlerin Karşı Saldırısı
Ali Fuat Paşa komutasındaki Millî Kuvvetler etkili bir karşılık verdi:
- Çerkez Ethem'in Kuvâ-yi Seyyare birliği devreye girdi
- 20. Kolordu birlikleriyle takviye yapıldı
- 23 Mayıs: Adapazarı ve Sapanca geri alındı
Başarısızlık ve Son
Nihai Yenilgi
14 Haziran 1920'de düzenlenen son saldırı da başarısızlıkla sonuçlandı. Bu durumda İstanbul Hükümeti, Kuvâ-yi İnzibatiye'nin başarısızlığını kabul etmek zorunda kaldı.
Dağılma Süreci
25 Haziran 1920 tarihinde:
- Kuvâ-yi İnzibatiye'nin kaldırılması kararlaştırıldı
- Birlikteki askerler terhis edildi
- Teşkilat resmen sona erdi
Tarihsel Önemi ve Sonuçları
Başarısızlığın Nedenleri
- İç çatışmalar: Komutanlar arası anlaşmazlıklar
- Yerel destek eksikliği: Halkın Millî Mücadele'ye desteği
- Organizasyon zafiyeti: Aceleyle kurulan, zayıf yapı
- Güçlü karşı tepki: Millî kuvvetlerin etkili organizasyonu
Tarihsel Sonuçları
Kuvâ-yi İnzibatiye'nin başarısızlığı:
- İstanbul Hükümeti'nin Anadolu'daki etkinliğinin sona ermesi
- Millî Mücadele'nin güçlenmesi
- Ankara Hükümeti'nin meşruiyetinin artması
- İngiliz destekli girişimlerin sonuçsuz kalması
Sonuç
Kuvâ-yi İnzibatiye, Türk Kurtuluş Savaşı tarihinde önemli bir dönüm noktasını temsil eder. İstanbul Hükümeti'nin son büyük askeri girişimi olan bu teşkilat, yaklaşık iki aylık kısa ömrü boyunca başarı sağlayamadı. Bu başarısızlık, Millî Mücadele'nin zaferle sonuçlanması yolunda önemli bir adım olmuştur.
Bu tarihsel olay, bir milletin bağımsızlık mücadelesinde birlik ve beraberliğin ne kadar önemli olduğunu, aynı zamanda dış güçlerin desteğiyle kurulan yapay oluşumların halk desteği olmadan başarılı olamayacağını göstermektedir.
Kaynaklar:
- Doğan Avcıoğlu, Milli Kurtuluş Tarihi, 1838'den 1995'e
- Türk İstiklal Harbi Arşiv Belgeleri
0 Yorumlar