Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden Namık Kemal, bugün vefatının 137. yıl dönümünde bir kez daha anılıyor. 2 Aralık 1888'de Sakız Adası'nda zatürre hastalığı nedeniyle hayatını kaybeden "Vatan Şairi", sadece eserleriyle değil, düşünceleriyle de gelecek nesillere ışık tutmuş, Türk milliyetçiliğinin temellerini atmış büyük bir aydındır.
Harp Okulu'nda Gizli Okunan Şiirler
Ali Fuat Cebesoy'un anılarında canlandırdığı tablolar, Namık Kemal'in gençlik üzerindeki etkisini çarpıcı bir şekilde gözler önüne seriyor. Askeri Harbiye'de okuyan gençler, okul idaresinin tüm yasaklarına rağmen Namık Kemal'in şiirlerini yatakhanede gizlice okuyorlardı. Bu şiirler sadece edebiyat değil, aynı zamanda genç ruhların vatan sevgisiyle yoğrulması için bir manifesto niteliğindeydi.
Mustafa Kemal'in bir gece arkadaşı Fuat Cebesoy'a gelerek Namık Kemal'in "Vatan Kasidesi"nin teksir edilmiş bir nüshasını vermesi ve birlikte ezberlemeleri teklifi, bu etkinin en güzel örneklerinden biridir. O gece yavaş ama heyecanlı bir sesle okunan mısralar, iki gencin kalbinde derin izler bırakmıştı:
"Felek, her türlü esbab-i cefasın toplasın, gelsin
Dönersem kahbeyim millet yolunda bir azimetten."
Bu mısralar, sadece şiir değildi; bir and, bir söz, bir yaşam felsefesiydi.
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ve Namık Kemal'in Dizelerindeki Acı
Bir gün üç beş arkadaş, felaketle sonuçlanan 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nı konuşurken Mustafa Kemal, derin bir üzüntüyle Namık Kemal'in şu beyitini okumuştu:
"Vatanın bağrına düşman dayamış hançerini
Yok imiş kurtaracak bahtı kara mâderini."
Bu dizeler, bir milletin karşılaştığı çaresizliği ve umutsuzluğu dile getiriyordu. Ancak yıllar sonra, aynı dizeler farklı bir anlam kazanacak ve umudun sembolüne dönüşecekti.
Kırşehir'de Değişen Mısralar: Umudun Doğuşu
Milli Mücadele yıllarında, Sivas'tan Ankara'ya hareket eden Heyeti Temsiliye, 24 Aralık 1919'da Kırşehir'e ulaştı. Mustafa Kemal, burada Gençler Derneği'nde bir konuşma yaptı. Geceleyin şerefine fener alayları düzenleyen halka, Namık Kemal'in o meşhur mısralarını değiştirerek seslendi:
"Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini
Bulunur kurtaracak bahtı kara mâderini."
Bu değişiklik tesadüf değildi. Düşman İzmir'e çıkmış, vatanın bağrına hançerini dayamıştı. Ancak artık onu kurtaracak bir Türk bulunmuştu. O Türk, Ali Fuat Cebesoy'un deyimiyle "aziz arkadaşı Atatürk"tü.
Ankara'ya Giriş: Dikmen Sırtlarında Fısıldanan Mısralar
27 Aralık 1920'de Ankara'da büyük bir törenle karşılanan Mustafa Kemal, Dikmen sırtlarında şehre doğru hareket ederken otomobilinde Ali Fuat Cebesoy ve Ankara Valisi Yahya Galip de vardı. O anda Mustafa Kemal, fısıldar gibi yine aynı mısraları tekrarladı:
"Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini
Bulunur kurtaracak bahtı kara mâderini."
Yahya Galip, kendisine hitap ediliyor sanarak "Bir emriniz mi var, paşa hazretleri?" diye sordu. Ancak Mustafa Kemal'in zihninde dönen, geçmişten gelen bir ses, bir hatıra ve geleceğe dair büyük bir sorumluluk duygusuydu.
Namık Kemal'in Mirası: Vatan, Hürriyet ve Millet
1840 yılında Tekirdağ'da dünyaya gelen Namık Kemal, sadece bir şair olarak değil, aynı zamanda gazeteci, düşünür ve özgürlük savunucusu olarak tarihe geçti. Vatan, hürriyet ve milliyet kavramlarını Türk toplumunun gündemine taşıyan, bu değerlerin önemini şiir ve yazılarıyla anlatan Namık Kemal, dönemin siyasi otoritesiyle sık sık çatıştı.
"Vatan Yahut Silistre" oyunu sahnelendiğinde halkın gösterdiği coşku, otoriteleri rahatsız etti ve Namık Kemal 1873'te Kıbrıs'a sürüldü. Hayatının büyük bir kısmını sürgünde geçiren şair, 1877'de Midilli, 1884'te Rodos ve 1887'de Sakız Adası'na atandı.
Atatürk ve Namık Kemal: Kuşaklar Arası Köprü
Mustafa Kemal Atatürk'ün Namık Kemal'in şiirlerini ezberlemesi, onları Milli Mücadele'nin en kritik anlarında hatırlaması tesadüf değildi. Namık Kemal'in vatan aşkı, hürriyet sevgisi ve millete olan inancı, genç Mustafa Kemal'in ruhunda derin izler bırakmıştı.
Ali Fuat Cebesoy'un anılarında yaşattığı bu detaylar, bize büyük liderlerin nasıl şekillendiğini gösteriyor. Bir şairin dizeleri, bir gencin kalbinde ateşlenen ümit, zamanla bir milletin kurtuluşuna dönüşebilir.
Sonuç: Söz ve Eylem Arasındaki Bağ
Namık Kemal'in mısraları, sadece kağıt üzerinde kalan dizeler olmadı. Onlar, genç Mustafa Kemal'in zihninde yankılanan, Milli Mücadele'nin zorlu günlerinde ona güç veren ve nihayetinde bir milletin bağımsızlığına giden yolda rehber olan sözlerdi.
Bugün, vefatının 137. yılında Namık Kemal'i anarken, onun bıraktığı mirasın sadece edebiyat tarihinde değil, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinde de ne kadar önemli bir yer tuttuğunu bir kez daha hatırlıyoruz.
"Bulunur kurtaracak bahtı kara mâderini" dizesindeki umut, gerçek oldu. Ve o umudu gerçeğe dönüştüren, Namık Kemal'in şiirlerini gençlik yıllarında içine sindirmiş, vatansever bir liderdi: Mustafa Kemal Atatürk.
Kaynaklar:
- Ali Fuat Cebesoy, "Gençlik Arkadaşım Mustafa Kemal"
- Namık Kemal biyografi ve eserleri üzerine çeşitli akademik çalışmalar
0 Yorumlar