Giriş
Türk siyasi tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri olan Milli Mücadele sonrası dönem, sadece askeri zaferlerle değil, aynı zamanda siyasi ayrışmalarla da dikkat çeker. Bu dönemin en önemli tanıklarından biri olan Kâzım Karabekir Paşa'nın, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası lideri olarak yaşadığı süreç ve muhalefete geçiş nedenleri, tarihi belgeler ışığında incelenmeye değer bir konudur.
Milli Mücadele'den Siyasi Ayrışmaya
Kâzım Karabekir Paşa, İstiklal Mahkemeleri'ndeki sorgusunda dikkat çekici açıklamalarda bulunmuştur. Paşa'ya yöneltilen "nasıl olur da muhalefete geçersiniz?" sorusu, dönemin siyasi atmosferini anlamamız açısından oldukça önemlidir.
Karabekir Paşa'nın cevabı, Milli Mücadele dönemindeki birlikteliğin nasıl bozulduğunu gözler önüne serer. Mütareke döneminde "memleketin dayandığı tek güç" olduğunu belirten Paşa, o dönemde tüm mücadele arkadaşlarının Mustafa Kemal Paşa etrafında birleştiklerini vurgular.
Lozan Sonrası Dönemde Başlayan Çatlaklar
Karabekir Paşa'nın anlatımına göre, asıl sorun Lozan Antlaşması'ndan sonra başlamıştır. "Kalp kalbe tek vücut olarak çalışmış arkadaşlar arasında sulhu müteakip bir ayrılık başladı" ifadesi, dönemin siyasi dinamiklerini anlamamız açısından çarpıcıdır.
Bu ayrışmanın ilk belirtisi, Rauf Orbay ile İsmet İnönü arasında yaşanan anlaşmazlık olarak ortaya çıkmıştır. Karabekir Paşa, bu iki önemli ismi barıştırmak için çok çaba sarf ettiğini, ancak başarılı olamadığını belirtir.
Karşılaşılan Zorluklar ve İftiralar
Paşa'nın ifadelerinde en dikkat çekici kısım, kendisine yöneltilen suçlamalar ve iftiralarla ilgili bölümdür. "Aleyhimizde yazılmadık şey bırakılmadı, cahil kafalı yobazlardan daha mutaassıp halifeciler olduğumuza kadar uğramadığımız iftira kalmadı" sözleri, dönemin basın ve propaganda savaşının boyutlarını gösterir.
Bu suçlamalar karşısında sessiz kalmayı tercih eden Karabekir Paşa, özellikle ordu müfettişliği döneminde yaşadığı zorlukları da dile getirir. Hazırladığı raporların dikkate alınmaması ve sürekli olarak "geri kafalı" olmakla suçlanması, Paşa'yı oldukça rahatsız etmiştir.
Siyasi Muhalefete Geçiş Süreci
Karabekir Paşa'nın muhalefete geçişi, ani bir karar değil, uzun süren bir sürecin sonucudur. Milli Mücadele dönemindeki birlik ruhunun kaybolması, eski arkadaşlar arasında güven bunalımının yaşanması ve kişisel saldırılar, bu sürecin temel nedenleri olarak öne çıkar.
Paşa'nın "her inkılapta olduğu gibi, ilk zamanlar birlikte çalışanlar, maksad hasıl olduktan sonra ortaya çıkan parazitlerin bu birliği bozdukları görülür" tespiti, devrim sonrası dönemlerde yaşanan tipik siyasi ayrışmaları özetler niteliktedir.
Sonuç
Kâzım Karabekir Paşa'nın bu ifadeleri, Türk siyasi tarihinin kritik bir dönemini anlamamız açısından son derece değerlidir. Milli Mücadele'nin kahramanlarından birinin muhalefete geçiş sürecini kendi ağzından dinlemek, o dönemin siyasi atmosferini kavramımızı sağlar.
Bu tarihsel belge, aynı zamanda siyasi birlikteliklerin ne kadar kırılgan olduğunu ve başarı sonrası dönemlerde yaşanan güç mücadelelerinin boyutlarını da gözler önüne serer. Karabekir Paşa'nın yaşadıkları, Türk demokrasi tarihinin önemli derslerinden biridir.
Bu yazı, Azmi N. Erman'ın "İzmir Suikasti ve İstiklal Mahkemeleri" (Temel Yayınları, İstanbul 1971) adlı eserinden alınan tarihsel belgelere dayanılarak hazırlanmıştır.
0 Yorumlar