İstanbul'un simge yapılarından biri olan Galata Köprüsü, bugün milyonlarca insanın ücretsiz geçtiği bir ulaşım noktası. Ancak yaklaşık 85 yıl boyunca bu köprüden geçmek için para ödemek gerekiyordu. Bu ilginç tarihî dönem, İstanbul'un sosyal ve ekonomik yaşamına dair önemli ipuçları barındırıyor.
Mururiye: Köprü Geçiş Ücretinin Adı
25 Kasım 1845'te hizmete giren ilk Galata Köprüsü, dönemin teknolojik harikalarından biriydi. Ancak bu köprüden geçmek ücretsiz değildi. Mururiye adı verilen geçiş ücretini ödemek zorunluydu. Bu ücretleri toplayan memurlara da Mururiyeci denirdi.
1845 Yılının Geçiş Tarifeleri
Köprünün açıldığı dönemde belirlenen ücret tarifesi oldukça detaylıydı:
- Yayalar: 5 para
- Hamallar: 10 para
- Yüklü arabalar: 5 kuruş
- Yüklü beygirler: 40 para
- Koyunlar: 3 para
Bu rakamlar dönemin ekonomik koşulları düşünüldüğünde oldukça anlamlı. Örneğin hamalların yayalara göre iki kat fazla ücret ödemesi, taşıdıkları yük nedeniyle köprüye verdikleri ekstra zarar göz önünde bulundurularak belirlenmiş olabilir.
85 Yıllık Ücretli Geçiş Dönemi
1845'ten 1930'a kadar süren bu dönem, İstanbul'un modernleşme sürecinin önemli bir parçasıydı. Köprü geliri, yapının bakım ve onarım masraflarını karşılamak için kullanılıyordu. Aynı zamanda bu ücret sistemi, köprü trafiğini düzenleme konusunda da etkili oluyordu.
Sosyal Etkiler
Mururiye sistemi, İstanbul'un sosyal tabakalaşmasını da yansıtıyordu. Zenginler için bu ücret sorun teşkil etmezken, halk için köprü geçişi ciddi bir masraf kalemi olabiliyordu. Bu durum, şehrin iki yakası arasındaki ekonomik farkları da artırıyordu.
1930: Köprü Parasının Kalkışı
1 Haziran 1930 tarihinde mururiye uygulaması resmen sona erdi. Bu karar, Cumhuriyet döneminin modernleşme ve halka hizmet anlayışının bir yansımasıydı. Köprü artık tüm İstanbullular için ücretsiz hale geldi.
Değişimin Anlamı
Köprü parasının kalkması, sadece ekonomik bir değişim değildi. Bu durum:
- Şehrin iki yakası arasındaki bağlantıyı güçlendirdi
- Ticaretin artmasına katkı sağladı
- Sosyal adaletsizliği azalttı
- Modern İstanbul'un temellerini attı
Bugünün Perspektifinden
Günümüzde Galata Köprüsü, İstanbul'un en yoğun geçiş noktalarından biri. Ücretsiz olmasaydı, muhtemelen şehir trafiği çok farklı şekillerde akacaktı. Tarihi köprü parası uygulaması, İstanbul'un kentsel gelişimindeki önemli dönüm noktalarından birini oluşturuyor.
Bu tarihî uygulama, günümüz İstanbul'unun şekillenmesinde oynadığı rol nedeniyle unutulmaması gereken önemli bir dönem. Mururiye sistemi, hem ekonomik hem de sosyal açıdan şehrin gelişimini derinden etkilemiş bir uygulamadır.
Bu yazı, İstanbul'un tarihî geçmişine ışık tutmak amacıyla hazırlanmıştır. Galata Köprüsü'nün bugünkü halini almasındaki tarihi süreçleri anlamak, şehrimizin kültürel mirasını korumak açısından büyük önem taşıyor.
0 Yorumlar