Cumhuriyetin kurucu lideri Mustafa Kemal Atatürk, 1924 yılında Samsun'da yaptığı tarihi konuşmada, Türkiye Cumhuriyeti'nin eğitim felsefesini net bir şekilde ortaya koymuştu. Bu konuşma, sadece o dönem için değil, günümüz eğitim sistemimiz için de önemli mesajlar içeriyor.
Milli Eğitim Nedir ve Neden Önemlidir?
Atatürk'ün 22 Eylül 1924 tarihinde Samsun'da yaptığı konuşmada vurguladığı en kritik nokta, yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin eğitiminin mutlaka milli olması gerektiğiydi. Peki, bu kavram tam olarak neyi ifade ediyordu?
Milli eğitim, bir milletin kendi değerleri, kültürü, dili ve çıkarları doğrultusunda şekillenen, bağımsız ve özgün bir eğitim sistemini tanımlar. Atatürk'ün sözleriyle, geleneksel dini eğitim modelinin yüz milyonlarca Müslümanı "kölelik zincirlerine" mahkûm ettiğini düşünüyordu. Bu sert ifade, aslında eleştirilen şeyin din değil, eleştirel düşünmeden yoksun, dogmatik ve bireyi edilgen kılan eğitim anlayışıydı.
Geleneksel Eğitim Sisteminin Eleştirisi
Atatürk'ün konuşmasında dikkat çeken bir başka husus, o dönemde yaygın olan "ana, baba, hoca" merkezli eğitim sistemine getirdiği eleştiriydi. Bu sistem:
- Sorgulamayı engelleyen bir yapıya sahipti
- Bilimsel düşünceden uzak kalıyordu
- Bireyin gelişimini değil, toplumsal kalıpları öne çıkarıyordu
- İnsanlık değerlerini yeterince aktaramıyordu
Atatürk'e göre bu eğitim modeli, insanlara zincirlerini kırabilecek değerleri kazandırmıyordu. Çünkü asıl hedef, milli bilinçle donanmış, özgür düşünen bireyler yetiştirmek değildi.
Cumhuriyet Dönemi Eğitim Devrimi
Atatürk'ün bu vizyonu doğrultusunda Cumhuriyet döneminde eğitimde köklü değişiklikler yapıldı:
Tevhid-i Tedrisat Kanunu (1924)
3 Mart 1924'te çıkarılan bu kanunla tüm eğitim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlandı. Böylece eğitimde birlik ve laiklik ilkesi hayata geçirildi.
Harf Devrimi (1928)
Latin alfabesinin kabulü, halkın okuryazarlık oranını artırmayı ve çağdaş bilime erişimi kolaylaştırmayı hedefledi.
Karma Eğitim
Kız ve erkek öğrencilerin birlikte eğitim görmesi sağlanarak toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda önemli bir adım atıldı.
Günümüzde Milli Eğitim Kavramı
Atatürk'ün 100 yıl önce dile getirdiği bu düşünceler bugün nasıl bir anlam taşıyor? Eğitim sistemimiz gerçekten milli değerlere mi dayanıyor, yoksa dışarıdan ithal edilen modellere mi?
Modern Türkiye'de eğitim tartışmaları devam ederken, şu sorular önemini koruyor:
- Eğitim sistemimiz Türk milletinin ihtiyaçlarına cevap veriyor mu?
- Öğrencilerimiz eleştirel düşünme becerilerini kazanabiliyor mu?
- Milli değerler ile evrensel değerler arasında sağlıklı bir denge kurulabiliyor mu?
- Eğitim, bireyleri özgürleştiren mi, yoksa kalıplara sıkıştıran bir araç mı?
Sonuç: Eğitimde Bağımsızlık Mücadelesi
Atatürk'ün 1924'teki sözleri, sadece tarihsel bir belge değil, aynı zamanda günümüz için bir yol haritasıdır. Milli eğitim vizyonu, kopyalanan değil, özgün; ezber değil, düşünce; itaat değil, sorgulama üzerine kuruluydu.
Cumhuriyetin 100. yılında, eğitim sistemimizin Atatürk'ün çizdiği bu çerçeveye ne kadar yakın olduğunu sorgulamak, hem geçmişe saygı hem de geleceğe sorumluluktur. Çünkü ancak özgür düşünen, milli bilince sahip, eleştirel bir kuşak yetiştirebildiğimizde, gerçek anlamda bağımsız bir toplum olabiliriz.
Bu yazıda Atatürk'ün 1924 tarihli Samsun konuşmasından yola çıkarak, milli eğitim kavramının tarihsel gelişimi ve günümüzdeki önemi ele alındı. Eğitim felsefesi, Cumhuriyet dönemi reformları ve çağdaş eğitim sistemi üzerine düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
0 Yorumlar